Giải pháp chữ ký số

Mỗi doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân sở hữu chữ ký số riêng đang dần trở thành một điều thiết yếu. Sử dụng chữ ký số là những bước đi đầu tiên của Số hóa trong doanh nghiệp.

Vậy, doanh nghiệp/cá nhân tại Việt Nam có bắt buộc phải sử dụng chữ ký số hay không? Chữ ký số hoạt động như thế nào và đem lại lợi ích gì?

Mời bạn cùng tìm hiểu về chữ ký số tại bài viết dưới đây.

Chữ ký số tại Việt Nam

Tại Việt Nam, chữ ký số đang dần được phổ biến hơn và thực sự bùng nổ vào thời gian gần đây. Trong thời đại của internet vạn vật và chuyển đổi số trong doanh nghiệp, chữ ký số đang dần thể hiện được sự quan trọng của mình. 

Luật pháp Việt Nam đã ban hành các thông tư, văn bản pháp luật quy định về cách sử dụng chữ ký số và các giá trị mà chữ ký số mang lại. Theo đó, ngày 27/09/2018 Chính phủ đã ban hành Nghị định số 130/2018/NĐ-CP: Quy định chi tiết thi hành Luật giao dịch điện tử về chữ ký số và dịch vụ chứng thực chữ ký số.

Điều này cho thấy chữ ký số đang nhận được sự quan tâm đặc biệt và sẽ trở thành yếu tố không thể thiếu trong các thủ tục hành chính trong tương lai gần. 

Ứng dụng của chữ ký số

Với cơ sở pháp lý của mình, chữ ký số có giá trị pháp lý tương đương với chữ ký văn bản của cá nhân hoặc con dấu của doanh nghiệp, tổ chức trong cách giao dịch của doanh nghiệp.

Ứng dụng của chữ ký số dùng cho cá nhân

• Mã hóa dữ liệu, bảo mật thông tin
• Kê khai, quyết toán thuế TNCN
• Giao dịch ngân hàng, tín dụng
• Chứng khoán điện tử
• Mua bán trực tuyến
• Mua bán, thanh toán qua mạng
• Ký hợp đồng lao động, hợp đồng kinh tế
• Ký email, ký kết văn bản điện tử…

Ứng dụng chữ ký điện tử trong doanh nghiệp/tổ chức

• Kê khai thuế điện tử
• Hóa đơn điện tử
• Khai hồ sơ BHXH điện tử
• Khai báo Thống kê điện tử
• Nộp thuế điện tử
• Dịch vụ công của Kho bạc Nhà nước
• Hải quan điện tử
• Giao dịch ngân hàng điện tử
• Đăng ký doanh nghiệp
• Mua bán, thanh toán qua mạng, thương mại điện tử B2B
• Ký kết hợp đồng lao động, hợp đồng kinh tế, văn bản điện tử
• Chứng từ trong giao dịch nội bộ như: Phiếu tạm ứng, Phiếu thu, Phiếu chi, báo cáo quản trị…

Ứng dụng của chữ ký số cho cá nhân thuộc tổ chức

Chữ ký số được sử dụng cho hai trường hợp:

• Giao dịch nghiệp vụ nội bộ: Ký xác nhận văn bản điện tử, email, login hệ thống bảo mật công ty; Ký chứng từ trong giao dịch nội bộ như: thanh toán tạm ứng, phiếu thu, phiếu chi…
• Giao dịch được tổ chức ủy quyền: Giao dịch/ thanh toán thương mại điện tử, ký kết văn bản điện tử, ngân hàng điện tử…

Lợi ích của chữ ký số

Với tính ứng dụng cao và giá trị pháp lý tương đương với chữ ký tay hay con dấu truyền thống, chữ ký số đem lại nhiều lợi ích, giá trị tích cực cho doanh nghiệp, cá nhân như:

• Rút ngắn thời gian giao dịch
• Tiết kiệm các khoản chi về thủ tục hành chính, giấy tờ lưu trữ
• Bảo đảm tính bảo mật tuyệt đối
• Đảm bảo tính pháp lý trong các giao dịch
• Loại bỏ khả năng giả danh, giả mạo chữ ký
• Xác định tính toàn vẹn và nguồn gốc của tài liệu

Chữ ký số là gì?

Với những công năng và lợi ích tuyệt vời như trên, vậy bạn đã thực sự hiểu rõ chữ ký số là gì chưa? Chữ ký số (digital signatures) và ký điện tử (electronic signatures) có phải là một khái niệm hay không?

Trước khi tìm hiểu về chữ ký số là gì, chúng ta cùng tìm hiểu qua về ký điện tử.

Ký điện tử (electronic signatures)

Thực tế, chữ ký số là một dạng của ký điện tử.

Chữ ký điện tử (electronic signatures hoặc e-signatures) là một dạng chữ ký được sử dụng trên môi trường internet. Ký điện tử là một cách hợp pháp để nhận được sự đồng ý, phê duyệt trên các tài liệu, biểu mẫu điện tử. Có khả năng thay thế chữ ký tay trong hầu hết mọi quy trình.

Tương tự như ký điện tử, chữ ký số cũng có công năng và tác dụng tương tự. Tuy nhiên, chữ ký số được mã hóa và lập trình để có tính bảo mật cao hơn. Điều này củng cố sức mạnh pháp lý cao hơn cho ký điện tử.

Phân loại ký điện tử

Có 3 loại ký điện tử phổ biến hiện nay:

• Ký điện tử đơn giản (simple)

Đúng như cái tên, ký điện tử đơn giản là loại chữ ký có tính bảo mật thấp nhất vì không được bảo vệ bằng bất kỳ phương pháp mã hóa nào. Chúng ta có thể dễ dàng bắt gặp kiểu chữ ký đơn giản này ở cuối email.

Việc sử dụng chữ ký số đơn giản không được khuyến khích sử dụng trong doanh nghiệp vì:

• • Tính bảo mật kém, dễ giả mạo, dễ trùng lặp
  • Không được mã hóa nên không thể hiện danh tính của người ký
  • Không thể hiện thay đổi trong tài liệu sau khi ký
  • Không có giá trị pháp lý

• Ký điện tử cơ bản (basic)

Ký điện tử cơ bản có nhiều điểm giống với ký điện tử đơn giản. Nhưng có một điểm sáng hơn là chữ ký này là có khả năng hiển thị thay đổi sau khi ký tài liệu.

Mặc dù cũng sử dụng phương pháp mã nguồn đối nhưng về cơ bản, chữ ký số cơ bản không xác minh danh tính người dùng tối ưu. Quá trình ký kết cũng không xác thực qua hai yếu tố.

Với những lỗ hổng bảo mật trên, chữ ký basic không có giá trị pháp lý.

• Ký điện tử cao cấp (Advanced & Qualified)

Chữ ký số cao cấp là ký điện tử an toàn nhất và có giá trị pháp lý cao nhất. Hiện nay, các doanh nghiệp và cá nhân khi làm công việc hành chính đều sử dụng loại ký điện tử này.

Ký điện tử cao cấp có giá trị pháp lý tương đương với chữ ký tay và con dấu của doanh nghiệp. Đây là chữ ký số – digital signature.

Khái niệm chữ ký số

Theo khoản 6 điều 3 Nghị định số 130/2018/NĐ-CP có giải thích khái niệm về chữ ký số như sau:

 “Chữ ký số” là một dạng chữ ký điện tử được tạo ra bằng sự biến đổi một thông điệp dữ liệu sử dụng hệ thống mật mã không đối xứng, theo đó, người có được thông điệp dữ liệu ban đầu và khóa công khai của người ký có thể xác định được chính xác:

1. Việc biến đổi nêu trên được tạo ra bằng đúng khóa bí mật tương ứng với khóa công khai trong cùng một cặp khóa;
2. Sự toàn vẹn nội dung của thông điệp dữ liệu kể từ khi thực hiện việc biến đổi nêu trên.

Hiểu một cách khái quát hơn, chữ ký số là chữ ký điện tử đã được mã hóa bằng thuật toán dựa trên công nghệ mã hóa khóa công khai (RSA). Chữ ký số được sử dụng để xác nhận tính xác thực và tính vẹn toàn của một tài liệu số hoặc một phần mềm.

Cấu tạo chữ ký số

Như đã nói ở trên, chữ ký số được tạo nên dựa trên thuật toán mã hóa khóa công khai (RSA). Đây là thuật toán được đánh giá là bước tiến vượt bậc của công nghệ số và là thuật toán phù hợp để tạo nên chữ ký số.

Thuật toán RSA có hai khóa:

• Khóa công khai (public key): Được dùng để giải mã kiểm tra chữ ký số được tạo
• Khóa bí mật (private key): được dùng để tạo chữ ký số

Ngoài hai key trên, chữ ký số còn có những thành phần khác như:

• Ký số (digital sign): Là việc đưa private key vào chương trình phần mềm để tạo và gắn chữ ký số vào thông điệp dữ liệu.
• Người ký (signer): Người dùng chữ ký số
• Người nhận (recipient): là tổ chức, các nhân nhận được chữ ký số của người ký. Thường là người sử dụng chứng từ số để kiểm tra chữ ký trong thông điệp dữ liệu và tiến hành các hoạt động giao dịch.

Đặc điểm chữ ký số

• Tính minh bạch: Xác định rõ danh tính chủ nhân của chữ ký
• Tính bảo mật cao: Nhờ vào 2 lớp mã khóa
• Tính toàn vẹn: Chữ ký số đảm bảo tính toàn vẹn của dữ liệu trong môi trường công nghệ
• Tính không thể phủ nhận: Chữ ký số không thể xóa bỏ, không thể thay thế.

Mối quan hệ của chứng thư số và chữ ký số

Xét về chức năng, chứng thư số là phần không thể tách rời của chữ ký số. 

Xét trên giá trị pháp lý: Cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp muốn có chữ ký số cần có chứng thư số. Có thể xem chứng thư số là căn cước, hộ chiếu, chứng minh thư để cá nhân, doanh nghiệp được sử dụng chữ ký số. Chứng thư số phải được chứng thực từ cơ quan nhà nước.

Chứng thư số là một minh chứng điện tử nhằm cung cấp thông tin định danh cho khóa công khai của cá nhân/tổ chức. Từ đó xác nhận cơ quan, tổ chức, cá nhân là người sử dụng chữ ký số đó.

Hiểu một cách đơn giản hơn, chứng thư số là phần mã hóa bên trong chữ ký số, nơi chứa đựng các thông tin định danh nhằm xác nhận cá nhân, doanh nghiệp nào là chủ sở hữu của chữ ký số.

Chứng thư số thường thể hiện những thông tin như:

• Tên thuê bao: Tên chủ thể sở hữu chứng thư số
• Số seri trong chứng thư số
• Tên đơn vị chứng thực chữ ký số cho Doanh nghiệp
• Chữ ký số: chữ ký số đã được chứng thực của đơn vị chứng thực
• Mục đích và hạn chế: Các mục đích và hạn chế phạm vi sử dụng của chứng thư số
• Trách nhiệm: Trách nhiệm của đơn vị cung cấp
• Thuật toán mật mã: Là thuật thuật xác định chứng thư số
• Thông tin khác: Các thông tin cần thiết theo quy định của Bộ Thông Tin và Truyền Thông.

Các loại chữ ký số hiện nay

Trên thực tế, chữ ký số có rất nhiều kiểu loại. Tùy vào cách phân và nhu cầu người sử dụng, chúng ta có những kiểu chữ ký số thường gặp dưới đây.

Phân loại theo hình thức

Hiện nay, chữ ký số có 4 loại được được sử dụng nhiều trên thị trường.

1. USB Token

USB Token là dạng chữ ký số phổ biến nhất. Chữ ký số này có hình dạng vật lý là một chiếc USB.

Chiếc USB Token được dùng để lưu trữ dữ liệu mã hóa và thông tin của doanh nghiệp/tổ chức/cá nhân. Khi sử dụng, người dùng chỉ việc cắm USB vào máy tính để quá trình ký kết được thực hiện trên máy.

2. SmartCard

SmartCard là chữ ký số được thiết lập trên SIM, được các nhà mạng phát triển. Chữ ký số này giúp người dùng sử dụng gay trên thiết bị di động của mình.

Tuy rằng tiện lợi và nhanh chóng, chữ ký số SmartCard có nhiệu hạn chế như:

• Phụ thuộc vào SIM của nhà mạng
• Chỉ sử dụng được trong vùng phủ sóng của nhà mạng cung cấp
• Không có tính global vì không để dùng ở nước ngoài.

3. Chữ ký số HSM

HSM (Hardware Security Module) là thiết bị vật lý được dùng để bảo vệ, quản lý các cặp khóa chứng thư số. Chữ ký số HSM là loại chữ ký số lưu trữ cặp khóa điện tử và sử dụng các giao thức mạng để truyền –  nhận, xử lý lệnh ký.

HSM có hình thức như một card PCI cắm vào máy tính hoặc giống một thiết bị phần cứng độc lập có kết nối mạng.

4. Remote Signature (Chữ ký số điều khiển từ xa)

Chữ ký số điều khiển từ xa là loại kiểu mới, được đánh giá là có công nghệ, tính năng và tính ứng dụng mạnh mẽ nhất.

Đây là loại chữ ký số không sử dụng đến thiết bị vật lý nào. Bằng cách điều khiển từ xa qua công nghệ đám mây, người ký có thể sử dụng chữ ký số bất cứ đâu, trên bất kỳ thiết bị nào.

Ngoài thuật ngữ remote signature, chữ ký số điều kiển từ xa còn được biết đến qua thuật ngữ: remote signing.

Phân loại theo người dùng

Ngoài cách phân loại chữ ký số thông quan hình thức sử dụng như trên. Chúng ta cũng có thể phân loại chữ ký số thông qua đối tượng sử dụng là doanh nghiệp hay cá nhân.

Chữ ký số cá nhân

Chữ ký số cá nhân có giá trị pháp lý tương đương với chứng minh thư/ căn cước công dân. Để giải quyết các vấn đề về xác minh danh tính trên môi trường internet.

 Chữ ký số cá nhân thường được sử dụng trong các trường hợp:

• Ký các văn bản, tài liệu điện tử
• Tham gia các giao dịch trực tuyến.

Nội dung thông tin được thể hiện ở chữ ký số cá nhân cũng hạn chế hơn so với chữ ký số dành cho doanh nghiệp. Cụ thể, chữ ký số cá nhân thể hiện thông tin:

• Danh tính của chủ sở hữu chữ ký số cá nhân
• Tên đơn vị cung cấp dịch vụ chứng thực chữ ký số

Chữ ký số doanh nghiệp

Chữ ký số doanh nghiệp là chữ ký số được sử dụng để xác nhận thay cho chữ ký của doanh nghiệp trên văn bản, tài liệu số.

Giá trị pháp lý của chữ ký số doanh nghiệp cao ngang với con dấu và chữ ký của người đại diện công ty. Vậy nên, tính bảo mật của chữ ký số doanh nghiệp luôn được đặt ở mức cao nhất.

Các thương hiệu bán chữ ký số uy tín hiện nay

Trên thị trường Việt Nam, các đơn vị cung cấp chữ ký số đều được Bộ Thông Tin và Truyền Thông cho phép sử dụng dịch vụ chữ ký số. Có thể xem, chất lượng của chữ ký số được cung cấp trên thị trường có chất lượng cao như nhau.

Một số thương hiệu cung cấp dịch vụ chứng thực chữ ký số như:

• Chữ ký số FastCA
• Chữ ký số NewCA
• Chữ ký số VinaCA
• Chữ ký số EasyCA
• Chữ ký số EFY-CA
• Chữ ký số CyberHSM

Trên đây là những thông tin về chữ ký số mà Nef muốn cung cấp cho bạn. Mong rằng bài viết này đã cung cấp thông tin hữu ích dành cho bạn.
Xin trân trọng cảm ơn!